Ημερομηνία: 22-11-2013

Ως φυτεμένο δώμα νοείται το δώμα το οποίο καλύπτεται από βλάστηση που αναπτύσσεται σε ελεγχόμενες συνθήκες με οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη. Συμπεριφέρεται δε σαν οποιαδήποτε άλλη βλάστηση στο έδαφος. Τα φυτεμένα δώματα είναι επίσης γνωστά ως Πράσινες Στέγες, Οικολογικές Στέγες, Πράσινες Οροφές, Ταρατσόκηποι, Roof gardens κ.α.

Κάνοντας ιστορική αναδρομή, θα λέγαμε ότι τα φυτεμένα δώματα πρωτοεμφανίστηκαν κατά την αρχαιότητα. Γνωστοί σε όλους είναι οι Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας στη Μεσοποταμία, οι οποίοι χρονολογούνται από το 600 π.Χ.

Επίσης, υπάρχουν ενδείξεις ότι τόσο οι Βίκινγκς στη Βόρεια Αμερική όσο και οι Ινδιάνοι εφάρμοσαν παρόμοιες τεχνικές στα καταλύματά τους. Στον εικοστό αιώνα έγιναν ενδιαφέρουσες καινοτόμες εφαρμογές, όπως στο Κέντρο Rockefeller, στην πόλη της Νέας Υόρκης. Αυτές οι πράσινες οροφές συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και να ανθίζουν ύστερα από εβδομήντα χρόνια.

Πολλά πλεονεκτήματα

Η χρήση της τεχνολογίας Φυτεμένων Δωμάτων (Green Roof Systems) παρουσιάζει πολλά πλεονεκτήματα. Από μελέτες που έχουν γίνει κυρίως σε χώρες του εξωτερικού αλλά τελευταία και στην Ελλάδα απορρέουν ορισμένα βασικά πλεονεκτήματα τα οποία χαρακτηρίζουν την συγκεκριμένη τεχνολογία:

• Μείωση των κατασκευαστικών απαιτήσεων της στέγης όσον αφορά στο φυσικό, χημικό ή βιολογικό στρες και ταυτόχρονα ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των υδατοστεγανών μεμβρανών λόγω των μειωμένων αυξομειώσεων της θερμοκρασίας
• Μείωση του κινδύνου φθοράς των υδατοστεγανών μεμβρανών από εξωτερικές μηχανικές πιέσεις καθώς και της επίδρασης των ανέμων
• Προστασία από πιθανότητα πυρκαγιάς
• • Ενίσχυση της ηχομόνωσης του κτιρίου
• • Βελτίωση της θερμομόνωσης του κτιρίου τόσο κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου όσο και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού
• • Μείωση της ποσότητας των υδάτων που απορρέει στο σύστημα των αποχετευτικών αγωγών λόγω της δυνατότητας συγκράτησης νερού από βροχοπτώσεις
• Φιλτράρισμα ρύπων από τη βλάστηση
• Παραγωγή οξυγόνου και απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα
• Αισθητική αναβάθμιση και καλλωπισμός των κτιρίων

Συνοψίζοντας μπορούμε να κατατάξουμε τα παραπάνω συγκριτικά πλεονεκτήματα ανάλογα με τα αποτελέσματα που μπορούν να αποφέρουν.

Περιβαλλοντικά οφέλη

Οι πράσινες στέγες βελτιώνουν την ποιότητα της ατμόσφαιρας παράγοντας οξυγόνο και φιλτράροντας τη σκόνη και τους ρύπους, αντιμετωπίζουν το φαινόμενο της Αστικής Θερμικής Νησίδας μειώνοντας την κατά τόπους θερμοκρασία, συμβάλλουν στη δημιουργία βιοτόπων και στην ορθολογική διαχείριση του νερού.

Οφέλη στην ενεργειακή απόδοση του κτιρίου

Οι πράσινες στέγες προσφέρουν θερμομόνωση και υγρομόνωση. Η χρήση των σωμάτων ψύξης και θέρμανσης μειώνεται. Μια Πράσινη Στέγη προστατεύει την υποκείμενη μόνωση της οροφής από φθορές και πολλαπλασιάζει τη διάρκεια ζωής της.

Κοινωνικά οφέλη

Οι πράσινες στέγες αξιοποιούν κενούς χώρους και τους μετατρέπουν σε χώρους αναψυχής. Δημιουργούν χώρους πρασίνου, κιόσκια, παιδότοπους χώρους κατάλληλους για ψυχαγωγία, κοινωνικοποίηση και ξεκούραση λειτουργώντας παράλληλα ως πόλος έλξης για τους περίοικους και επιλέγοντάς τους ως σημείο συνάντησης.

Στις μεγαλουπόλεις, οι ελεύθεροι χώροι εκλείπουν και θα μπορούσαν να συμπληρωθούν χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των Φυτεμένων Δωμάτων.

Αισθητικά οφέλη

Οι πράσινες στέγες ομορφαίνουν τα κτίρια και αναβαθμίζουν τις πόλεις. Οι άχρωμες και χωρίς αισθητική ταράτσες γίνονται κήποι και οι τσιμεντένιες μεγαλουπόλεις μετατρέπονται σε οικολογικές πόλεις γεμάτες βιότοπους και με καθαρό περιβάλλον.

Οικονομικά και διαχειριστικά οφέλη

Οι πράσινες στέγες συγκρατούν το νερό της βροχής οπότε μειώνουν τον συντελεστή εκτόνωσης στο αποχετευτικό σύστημα. Αποτέλεσμα αυτής της ιδιότητας είναι η οικονομικότερη λειτουργία του αστικού συστήματος αποχέτευσης, η καλύτερη διαχείριση των υδάτων και η αποφυγή πλημμύρων.

Επενδυτικά οφέλη

Η χρήση της τεχνολογίας των φυτεμένων δωμάτων αναβαθμίζει στο σύνολο κτίρια, πόλεις, χώρες με εμφανή αποτελέσματα τόσο στην αξία του κτιρίου όσο βέβαια και στη διαφήμιση και την αναβάθμιση της εικόνας μιας πόλης ή μιας χώρας. Το χαμηλότερο ενεργειακό κόστος, το χαμηλότερο επίπεδο θορύβου, τα μειωμένα έξοδα συντήρησης και η αισθητική αναβάθμιση οροφών και ακάλυπτων περιοχών, αποτελούν αδιαμφισβήτητα πλεονεκτήματα, τα οποία ανεβάζουν την αξία κτιρίων, περιοχών και πόλεων.

Μοντέρνες εφαρμογές

Νέες εφαρμογές φυτεμένων δωμάτων συναντάμε τόσο στην Βόρεια Αμερική όσο και στην Ευρώπη. Στην Ευρώπη πρωτοπόροι εμφανίζονται οι Γερμανοί, οι οποίοι πέραν των εφαρμογών και της τεχνογνωσίας την οποία έχουν αποκτήσει, έχουν θεσπίσει ειδικούς νόμους και έθεσαν στόχους βιώσιμης ανάπτυξης στις πόλεις τους. Δημόσια αλλά και ιδιωτικά κτίρια φιλοξενούν στις οροφές τους απόλυτα ελεγχόμενη βλάστηση, ενώ σε πολλές περιπτώσεις λειτουργούν και ως πόλος έλξης για διάφορες δραστηριότητες.

Στη Γερμανία, από το 1980, αναπτύχθηκε ραγδαία η εφαρμογή φυτεμένων δωμάτων με ετήσια άνοδο της βιομηχανίας συστημάτων 15-20 %. Το 2003, καταγράφηκε το 15% των οροφών της χώρας να είναι “πράσινες”. Πάνω από το 50% των πόλεων της Γερμανίας προωθούν τα φυτεμένα δώματα μέσω ειδικών διατάξεων, επιδοτήσεων και μείωσης της φορολογίας.

Αντίστοιχη ανάπτυξη της τεχνολογίας φυτεμένων δωμάτων παρατηρήθηκε και στην Βόρεια Αμερική όπου μεγαλουπόλεις όπως το Σικάγο, η Νέα Υόρκη, το Κολόμπο και το Σιάτλ εφάρμοσαν σε μεγάλο εύρος και υπό την αιγίδα των κυβερνήσεών τους, καλύπτοντας με συστήματα φυτεμένων δωμάτων πολύ μεγάλες δομημένες επιφάνειες. Η Ουάσινγκτον ήταν η πρώτη Πολιτεία η οποία αποφάσισε όλα τα νέα δημόσια κτίρια να είναι πράσινα, όπως σχολεία, κολέγια, γραφεία, φυλακές κ.α.

Η Ιαπωνία, επίσης, παίρνει σημαντικές αποφάσεις και στηρίζει τις πράσινες στέγες έχοντας να επιδείξει σύγχρονες και καινοτόμες κατασκευές. Η πιο εντυπωσιακή ίσως παρέμβαση σε κτίριο είναι ο φυτικός τοίχος ο οποίος καλύπτει τμήμα του κτιρίου του Μουσείου Quai Branly στο Παρίσι. Ο σχεδιασμός του μουσείου έγινε από τον γάλλο αρχιτέκτονα Ζαν Νουβέλ, ενώ υπεύθυνος για το φυτικό τοίχο ήταν ο διάσημος βοτανολόγος Πάτρικ Μπλαν, ο οποίος εξειδικεύεται σε κάθετες φυτεύσεις.

Το σύστημα που εφαρμόζει αποτελείται από πιάτα PVC πάχους 10mm, πάνω στα οποία είναι ενσωματωμένες δυο στρώσεις πολυαμίδης. Όλο το σύστημα καλύπτεται, από την οροφή έως τη βάση του κτιρίου, μέσω μιας μεταλλικής κατασκευής στήριξης, η οποία αφήνει ένα κενό αέρος μεταξύ του φυτικού τοίχου και της υπόλοιπης κατασκευής. Ο φυτικός αυτός τοίχος περιλαμβάνει 15.000 φυτά και 150 διαφορετικά είδη. Αυτό είναι το πιο απτό παράδειγμα ότι οι τεχνικές που μπορεί να εφαρμοστούν για φυτεμένα δώματα αλλά και πολύ πιο πολύπλοκες κατασκευές, όπως οι κατακόρυφοι φυτικοί τοίχοι είναι εφικτές και εφαρμόσιμες σε νέες και παλαιές κατασκευές.

Στην Ελλάδα δειλά άρχισαν να γίνονται κάποιες εφαρμογές κυρίως με βάση τη διάθεση ορισμένων γεωπόνων και αρχιτεκτόνων τοπίου, αλλά και ορισμένων δημοτικών αρχών. Εφαρμογές έχουν γίνει πάνω σε δημόσια κτίρια αλλά και ιδιωτικά, με μεγάλη επιτυχία και άριστα αποτελέσματα.

Η εγκατάσταση φυτεμένου δώματος σε κεκλιμένη οροφή στο δήμο Ρέντη, την οποία σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε, ήταν η πρώτη εφαρμογή σε μη επίπεδη οροφή στην Ελλάδα, αλλά και από τις λίγες που έχουν εφαρμοστεί περιλαμβάνοντας και αυτοματοποιημένο υπόγειο αρδευτικό δίκτυο. Τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά, ενώ το έργο συνεχίζει να στολίζει την κεντρική πλατεία του Δήμου.

Τα προϊόντα φυτεμένων δωμάτων βελτιώνονται και σήμερα τα συστήματα τα οποία χρησιμοποιούνται είναι πλήρη καλύπτοντας όλες τις ανάγκες για μια ποιοτική, ασφαλή και λειτουργική κατασκευή. Η οικονομικότητα της κατασκευής σε συνδυασμό με τα ενεργειακά και περιβαλλοντικά οφέλη που προσδίδουν στο κτίριο εντάσσουν σταδιακά τα φυτεμένα δώματα στον αρχικό σχεδιασμό και μελέτη του κτιρίου.

Τύποι φυτεμένων δωμάτων

Τα φυτεμένα δώματα μπορούν να διαχωριστούν, ανάλογα με τη χρήση και το πάχος υποστρώματος, στις εξής κατηγορίες:

Εκτατικό φυτεμένο δώμα

Είναι το φυτεμένο δώμα το οποίο εγκαθίσταται σε οροφές με χαμηλό πάχος και προσδίδουν ενεργειακά, περιβαλλοντικά και αισθητικά οφέλη. Το πάχος υποστρώματος είναι από 10-20 εκ. Παρουσιάζει χαμηλό κόστος εγκατάστασης και χαμηλό κόστος συντήρησης. Το φορτίο στην οροφή είναι πολύ μικρό και συνήθως χρησιμοποιούνται φυτά έρπουσας ανάπτυξης, εδαφοκάλυψης, χλοοτάπητας, αρωματικά.

Εντατικό φυτεμένο δώμα

Διαθέσιμο για εφαρμογές πλήρους κηποτεχνικής διαμόρφωσης, όπως σε ένα φυσικό έδαφος. Μπορεί να γίνει χρήση ποικιλίας βλάστησης, καθώς και υλικών. Απαραίτητη είναι η σωστή υπόβαση και η αντοχή του δώματος.

Ημιεκτατικό φυτεμένο δώμα

Είναι μια μέση κατάσταση, η οποία επιτρέπει αρκετές κηποτεχνικές εφαρμογές, ενώ παρουσιάζει ευελιξία τόσο στη σχεδίαση και την εφαρμογή όσο και στην οικονομία της κατασκευής. Ανάλογα με την κλίση του δώματος μπορούν να διακριθούν σε:

• Οριζόντιο φυτεμένο δώμα
• Κεκλιμένο φυτεμένο δώμα
• Κατακόρυφο φυτεμένο δώμα – τοιχίο

Ανατομία ενός τυπικού φυτεμένου δώματος

Ένα τυπικό φυτεμένο δώμα περιλαμβάνει, κατά σειρά, τα εξής στρώματα:

• Βλάστηση και υλικά εδαφοκάλυψης
• Φυτικό Υπόστρωμα Ανάπτυξης
• Στρώμα αποστράγγισης, αερισμού, αποθήκευσης νερού και ελέγχου ριζών
• Μόνωση
• Προστατευτική Μεμβράνη, Έλεγχος ριζών
• Μεμβράνη οροφής
• Δομική Υποστήριξη

Στρατηγικές ανάπτυξης στην Ελλάδα

Η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσα από μια οδηγία της, καθορίζει ότι όλα τα νέα κτίρια από 01.01.2006 πρέπει να έχουν ενεργειακή ταυτότητα ενώ θα γίνεται επιθεώρηση από ειδικά κλιμάκια. Ήδη σε άλλες χώρες της Ευρώπης έχουν δημιουργηθεί επιθεωρητές προκειμένου να ακολουθηθεί η οδηγία. Στην Ελλάδα ακόμη αναμένεται η εφαρμογή. Δυστυχώς, λόγω της καθυστέρησης εφαρμογής τόσο της συγκεκριμένης οδηγίας όσο και μιας ολοκληρωμένης ενεργειακής στρατηγικής στα κτίρια, τελευταίες έρευνες αποδεικνύουν ότι τα κτίρια στην Ελλάδα καταναλώνουν πολλαπλάσια ενέργεια από ότι σε Βόρειες Χώρες, αποτέλεσμα δυσανάλογο του κλίματος των περιοχών. Κατά τους θερινούς μήνες, η κατανάλωση ενέργειας λόγω της ανεξέλεγκτης χρήσης των κλιματιστικών οδηγεί πολλές φορές σε μπλακ άουτ το δίκτυο της ΔΕΗ.

Η χρήση της τεχνολογίας των φυτεμένων δωμάτων μπορεί να μειώσει την ενεργειακή κατανάλωση σε ένα κτίριο και να ισορροπήσει τη δυσανάλογη σχέση κλίματος – ενεργειακής κατανάλωσης. Η μείωση που μπορεί να επιτευχθεί σχετίζεται με τον αριθμό των ορόφων και το σχήμα του κτιρίου. Ένα χαμηλό κτίριο μεγάλης επιφάνειας μπορεί να έχει πολύ καλύτερα αποτελέσματα. Σε οποιαδήποτε όμως περίπτωση τα αποτελέσματα είναι θετικά και η ενεργειακή κατανάλωση μπορεί να μειωθεί έως και 40% στο κτίριο.

Στην Ελλάδα, λόγω της υψηλής ηλιοφάνειας και ζέστης τους περισσότερους μήνες του χρόνου, η χρήση της συγκεκριμένης τεχνολογίας μπορεί να αποφέρει εξαιρετικά αποτελέσματα. Ειδικότερα στην Αθήνα και στις μεγαλουπόλεις, το κλίμα βελτιωνεται σημαντικά δεδομένου του οφέλους που θα προκύψει από τη μείωση της θερμοκρασίας, την παραγωγή οξυγόνου και την απορρόφηση ρύπων και σκόνης. Έχει παρατηρηθεί ότι η διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ μιας φυτεμένης οροφής από μια οροφή με πλάκες ή με απλή μόνωση μπορεί να φτάσει στους 3ο – 6ο C. Με την υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης ενεργειακής στρατηγικής καθώς και την ένταξη της τεχνολογίας φυτεμένων δωμάτων στην αρχική σχεδίαση των κτιρίων τα οφέλη θα είναι πολλαπλά για το περιβάλλον και τον άνθρωπο.

Πηγή: buildinggreen.gr

Follow